Mikroformatlar (Özbiçimler)

Eyl 08, 2013

Bilindiği gibi HTML web sayfaları oluşturmak için kullanılır. HTML ile yazılan metinler istenildiği gibi düzenlenebilir, sayfaya istenilen birçok şey eklenebilir. Oluşturulan bu sayfalar kullanıcı tarafından anlaşılabilir; ancak makinelerin sayfalardan okuduklarını tam olarak anlayabilmeleri beklenemez. Bu aşamada devreye Micformatlar girer. Web tabanlı bir veri biçimlendirme yöntemi olan mikformatlar, internetteki veri topluluğunu anlamlandıran; genellikle kullanılan kişi,  yer,  zaman gibi verilerin daha verimli kullanılmasını sağlayan sınıflandırma düzeni elemanlarıdır. (X)HTML dökümanlarının içeriklerinde değişiklik yapılmadan sadece bazı ek bilgiler ilave edilerek makineler tarafından anlaşılabilir hale getirilebilmesi, mikroformatlarla sağlanır. Bu ek bilgiler "class", "rel" ve "ref" öznitelikleriyle eklenir.

Var olan mikroformatların çoğu, resmi site olan microformats.org’daki kullanıcıların içeriğinde değişiklikler yapmasına izin verilen web sayfası üzerinde; örnekleri bir araya getirip toparlama, web sayfasına ekleme ve kodlama şeklinde işleyen bir süreç dahilinde yaratılmıştır.

Sınıflandırma, bilgi bulma işleminde önemli bir rol oynamaktadır. Bu yüzden mikroformatlar, site sahipleri için önemli bir yeniliktir. Günümüzde birçok site mikroformatları amaçlarına uygun olarak kullanmaktadır. Arama motorlarının da gelişimi mikroformatları kullanacak şekilde bir gelişme gösterebilir.

Mikroformatların Kullanım Alanları

Mikroformatlar, site sahiplerinin kullanıcıya ulaştırmak istedikleri verilerin, en verimli biçimde kullanılmasını sağlar. İnternetteki bilgi topluluğunun arasında istenilen bilgiyi bulmak git gide zorlaştığından, sınıflandırma büyük önem kazanmıştır. Mikroformatlar sayesinde veriler sınıflanlandırılabliir ve bu sayede istenilen veriyi bulmak kolaylaşır. Bu yüzden arama motorları, mikroformatlardan yararlanacak şekilde bir gelişim gösterebilir.
Tarayıcılar da günden güne mevcut olan mikroformatları destekleme yönünde bir eğilim göstermektedir. Web 2.0 üzerindeki gelişmeleri takip eden Flock tarayıcısı Mikroformatları da desteklemektedir. Ayrıca Firefox üzerinde, “Tails Firefox Extension” eklentisi kullanılarak bir sayfa üzerinde kullanılan mikroformatlara ulaşabilmek mümkündür. Internet Explorer 8’in de mikroformatları desteklemesi beklenmektedir.
Bunlarla birlikte, birçok internet sayfası üzerinde mikroformatlar kullanılmaya başlanmıştır. Site sahipleri, kendi amaçlarına uygun olan mikroformatları kullanarak sayfalarını daha kullanışlı ve bilgileri daha kolay bununabilir hale getirmişlerdir. Mikroformatlar sayesinde aranılan bilgiye ulaşma işlemi oldukça kolay bir hale gelmiştir.


Bazı Mikroformatlar ve Kullanımları

hcard: Kişi bilgilerinin etiketlemek amacıyla kullanılan hcard mikroformatı, bu bilgilerin paylaşımını kolaylaştırır. Bu mikroformat yardımıyla arama motorları daha sistematik bir arama yapabilir ve internet sitelerindeki kişi bilgileri farklı programlara aktarılabilir.

<div>
<div>Burcu Takoğlu</div>
<div>Bilgi İşlem Daire Başkanlığı</div>
<div>0-212-2853930</div>
<a xhref=" http://bidb.itu.edu.tr/">http://bidb.itu.edu.tr/</a>
</div>

Yukardaki kod hcard mikroformatı ile aşağıdaki hale gelir:

<div class="vcard">
<div class="fn"> Burcu Takoğlu </div>
<div class="org"> Bilgi İşlem Daire Başkanlığı </div>
<div class="tel">0-212-2853930</div>
<a class="url" xhref="http://bidb.itu.edu.tr /"> http://bidb.itu.edu.tr /</a>
</div>

Burada isim(fn), şirket(org),telefon numarası(tel) ve web sitesi adresi(url), belirli sınıf adlarıyla belirlenmişlerdir. class="vcard" şeklindeki sınıf, bütün bu sınıfları kapsar.

hcalender: Gerçekleşme tarihi belirli olan bir olayı belirtmek için kullanılır. Hcalender kullanılarak kişiye ait özel günler internet üzerinden toplanabilir ve istenilen programlara aktarılabilir.

<p>
C# eğitimi
15 Nisan 2008 tarihinde
2-4 arası
Bilgi İşlem Daire Başkanlığı
</p>

Bu şekildeki bir html kodu, hcalender mikroformatıyla, vevent, summary, dtstart (başlangıç tarihi), dtend (bitiş tarihi) location and url sınıfları kullanılarak aşağıdaki hale getirilebilir:

<p class="vevent">
The <span class="summary"> C# eğitimi </span>
15 Nisan 2008 tarihinde
<abbr class="dtstart" title="2008-04-15T14:00:00+6:00">2</abbr>-
<abbr class="dtend" title="2008-04-15T16:00:00+6:00">4</abbr>pm at
<span class="location">Bilgi İşlem Daire Başkanlığı</span>
</p>

hreview:
Bu mikroformatın geliştirilme sebebi; etkinliklerin, hizmetlerin,çalışmaların hakkındaki kritikleri ve yorumları etiketlemektir. Hreview kullanılarak bir ürünle ilgili değerlendirmelerin arama motorlarınca bulunması kolaylaştıralabilir.

<div>
 <span>anonim, 18 Nisan 2005</span>
 <div>
<a lang="zh" xhref="http://www.imdb.com/title/tt0299977">
Ying Xiong (<span lang="en">HERO</span>)
</a>
</div>
<div>Puanlama: 5 üstünden 4</div>
<blockquote><p>
Filmin güzel görsel efektleri ve müzikleri var.
 </p></blockquote>
</div>

Bu örneği hreview mikroformatı ile düzenlediğimizde, şöyle bir sonuç ortaya çıkar:

<div class="hreview">
<span class="reviewer vcard">
<span class="fn">anonim</span>,
<abbr class="dtreviewed" title="20050418">18 Nisan 2005</abbr>
</span>
<div class="item">
<a lang="zh" class="url fn" xhref="http://www.imdb.com/title/tt0299977">
Ying Xiong (<span lang="en">HERO</span>)
</a>
</div>
<div>Rating: <span class="rating">4</span> 5 üstünden</div>
<div class="description"><p>
Filmin güzel görsel efektleri ve müzikleri var.
</p></div>
</div>

Bu sayede veriler sınıflandırılmış ve daha anlaşılır hale getirilmiş olur.

geo: Geo mikroformatı enlem ve boylam bilgilerini etiketlemek için kullanılır.




GEO:37.386013;-122.082932 şeklindeki bir bilgi, geo mikroformatı ile;
<div class="geo">GEO:
 <span class="latitude">37.386013</span>,
 <span class="longitude">-122.082932</span>
</div>
şekline getirilir.

rel-license: Rel-license mikroformatı, lisanslama amaçlı kullanılır.

<a xhref="http://www.ornek.com/lisanslar/LISANS-2.0" rel="license">Ornek 2.0</a> şeklinde kullanılan mikroformat ile bu bağlantıya tıklanarak ulaşılan hedef belge, bu bağlantının lisansı veya lisanslarından biri haline getirilir.

rel-tag: Bu mikroformat, (X)HTML bağlantı öğesi (<a xhref=”...”) ile "rel" özniteliğinin birlikte kullanılmasıyla oluşturulur ve etiketleme amacıyla kullanılır. Etiketleme ile bir web sayfasına veya sayfanın bir bölümüne anahtar sözcükler verilir. Bir bağlantıya rel-tag eklenerek, bağlantının ulaştığı hedef sayfanın, kaynak sayfa için anahtar sözcüklere sahip olduğu gösterilebilir.
<a xhref="http://technorati.com/tag/tech" rel="tag">tech</a> örneğinde, sayfanın “tech” anahtar sözcüğünü kapsadığı gösterilmiştir.

rel-nofollow: Arama motorlarının sonuç listelerinde, kendi sitelerini üst sıralara çıkarmak isteyen site sahipleri, bunun için birçok siteye kendi sitelerinin adresini vermekte, hatta bunu yapmak için özel programlar üretmektedirler. Arama motorları bu sitelerin spam posta yaydığını anladıklarında bu siteleri ve bu sitelere bağlantı veren diğer siteleri de cezalandırarak arama sonucu listesinden çıkartmaktadırlar. Bu sitelere bağlantı yollayan site sahipleri de bu sebepten mağdur duruma düşmektedir. Bu durumdan korunabilmek için rel-nofollow mikroformatı kullanılır. Bu mikroformat sayesinde arama motorları, sayfaya değer  verirken, bu mikroformata sahip bağlantıları atlar. Bu sayede bağlantılarını spam mail yayan sitelere veren site sahipleri mağdur duruma düşmemiş olur.

Normalde bir bağlantıyı gösteren html kodu şu şekilde olur;

<a xhref="http://www.site.com/page.html">Sayfamı Ziyaret Et</a>

Bu koda rel-nofollow mikroformatı eklendiğinde ise kodun dönüştüğü şekil şudur;

<a xhref="http://www.site.com/page.html" rel="nofollow">Sayfamı Ziyaret Et</a>

XFN: XFN, kullanıcların aralarındaki ilişkileri, arkadaşlıkları göstermeye yarayan bir mikroformattır. Kullaınıcılar, kendi web sayfalarına ekledikleri bağlantılara bu mikroformatı ekleyerek, eklenen bağlantının sahibiyle olan ilişkisini gösterebilir.

<a xhref="http://burcutakoglu.ornek.com" rel="friend met">

Koddaki rel="friend met" kısmı, kullanıcıyla bağlantı sahibi arasındaki ilişkiyi belirtir.

Xfn için kullanılabilecek değerlerden bazıları şunlardır;

contact (iletişim, kontak): Nasıl irtibata geçebileceği bilinen herhangi bir kişi.

friend (arkadaş): Arkadaşlık olan bir kişi.

met (yüz yüze): Daha önce kendisiyle yüz yüze buluşulan bir kişi.

co-worker (iş arkadaşı): Beraber çalışılan veya aynı firmada çalışan bir kişi.

child (çocuk): Öz çocuk veya evlatlık edinilen kişi.

XOXO: XHTML üzerinde outlinelar hazırlamak için kullanılan bir mikroformattır. XOXO ile var olan kurallar kullanılarak internet üzerinde taslaklar, listeler oluşturulur.

<ol class='xoxo'>
<li>Başlık 1
<ol>
<li>Alt başlık a</li>
<li>Alt başlık b</li>
</ol>
</li>
<li>Başlık 2
<ol compact="compact">
<li>Alt başlık c</li>
<li>Alt başlık d</li>
</ol>
</li>
<li>Başlık 3
<ol>
<li>Alt başlık e</li>
</ol>
</li>
</ol>

Bu şekildeki bir HTML kodunun çıktısı şu şekilde olacaktır:

1. Başlık 1
      a. Alt başlık a
      b. Alt başlık b
2. Başlık 2
3. Başlık 3
      a. Alt başlık e